Ресейдегі ең ұзын өзендер

Ресейде су көп - жердің жетінші бөлігін алып жатқан оның кең аумағы арқылы ағып жатыр. екі жарым миллионнан астам өзен. Олардың көпшілігін тек жағасында тұратындар (немесе демалыста) біледі және жақсы көреді. Дегенмен, мүлдем басқа тәртіптегі өзендер әлдеқайда қызықты және маңызды - ғарыштан көрінетін алып су артериялары. Бұл алыптар ғасырлар бойы ата-бабаларымызға су, азық-түлік, көлік жолы ретінде қызмет етіп, бүгінгі күнге дейін халыққа қызмет етіп келеді.

Ресейдегі ең ұзын өзеннің қайсысы екенін анықтау оңай емес. Тарихқа көз жүгіртсек, Оралдың шығысындағы жерлер әр кезеңдерде біркелкі емес қоныстанған. Сондықтан өзен өз бағыты бойынша өз атауын бірнеше рет өзгертуі мүмкін. Кейде «негізгі» өзеннің болжамды саласы өзеннің өзінен ұзағырақ және толырақ болып шықты. Сондықтан, шатастырмау үшін Ресейдегі ең ұзын өзендердің рейтингісін жасау үшін біз тек бір атаумен бастаудан ауызға ағып жатқандарды таңдадық.

10. Жайық – ұзындығы 2428 км

Ресейдегі сағалары жоқ ең ұзын өзендердің рейтингі айбынды Сібір Оралымен ашылады. Қарапайым оныншы орынға ие болғанымен, тек Еуропаны алып қарасаңыз, ұзындығы бойынша Еділ мен Дунайдан кейін екінші орында тұр. Кезінде Орал бойының кеңдігін зерттей бастаған казактар оны Яик деп атаған. Ол әлі күнге дейін ескі атаумен көптеген казак әндерінде кездеседі.

Жайық – құбылмалы өзен; ғасырлар бойы ол өз бағытын бірнеше рет өзгертіп, өз бассейнінде шашыраңқы көлдер, көлдер мен арналардың тығыз желісін қалдырды. Жайық Еділ сияқты Каспий теңізіне құяды.

9. Есіл – 2450 км

Көршілер үшін Есіл маңыздырақ. Ресейде бұл өзеннің жағасында Есіл деген бір ғана қала бар. Көрші Қазақстанда олардың бірнешеуі бар, тіпті осы елдің астанасы да бар. Рас, танымалдылық үшін ақша төлеу керек – экологтардың соңғы мәліметтері бойынша, Есілде суға түспеген дұрыс. Өзен суы кәдімгі тұрмыстық қоқыстан басқа өнеркәсіптік қалдықтарды – мұнай өнімдері, темір, мұнай және марганец қосындыларын алып келеді. Және бұл байлықтың барлығы да жыл сайын төгілу кезінде өзенге жуылатын пестицидтермен дәмделеді. Есіл Ертіске құяды.

8. Вилюй – 2650 км

Вилюй - Ленаның ең ұзын саласы, оның өзі шағын өзен емес. Якутия мен Краснояр өлкесінің аумағы арқылы ағып өтеді. Өзен бойында Кеңес заманында іске қосылған екі су электр станциясы бар. Олар жақын маңдағы кен орындарын жарықпен, жылумен және энергиямен қамтамасыз етеді.

Вилюй өзендерінің бірінің жанында уфологтардың зиярат ететін орны бар, оны ескі адамдар «Өлім алқабы» деп атаған. Сыбыстарға қарағанда, ол жерде диаметрі алты метрден тоғыз метрге дейін жететін, белгісіз металдан жасалған қазанға ұқсас орасан зор жұмбақ заттар бар екен.

7. Амур – 2824 км

«Амурдың үстінде бұлттар күңіреніп тұр», - дейді ескі совет әнінде. Дәл осы өзенде сол кездегі КСРО мен қазіргі Ресейді Қытайдан бөліп тұрған үш танк экипажы, әннің қаһармандары қызмет етеді.

Өзеннің атауының өзі оның көлемін көрсетеді - «Амур» «дамур» сөзінен шыққан, ол жергілікті тұрғындардың, маньчжурлардың тілінде «үлкен өзен» дегенді білдіреді. Ол Моңғолия далаларынан басталып, Охот теңізіне құяды. Амур балыққа өте бай - мұнда балықтың 139-ға дейін түрі бар. Бірақ бұл молшылықтың тек төрттен бір бөлігі ғана коммерциялық құндылыққа ие.

6. Төменгі Тунгуска – 2989 км

Төменгі Тунгуска өзі құятын өзен – Енисейдей дерлік ұзын. Жаз айларында өзен суға толы болғанымен (су шығыны 31 мың м3/с жетеді), қыста бұл көлемнің төрттен бір бөлігін әрең алады. Оның себебі - мәңгі тоң; мұздаған жер асты бұлақтары өзеннің тіршілігін әрең қамтамасыз етеді. Бірақ қар еріген кезде Тунгуска тастарды жаншып, ағаштарды тамырымен қопарады.

5. Енисей – 3487 км

Енисейдің тармағынан Енисейдің өзіне қарай жылжимыз. Өзен Шығыс Сібірді Батыс Сібірден бөліп тұрады. Енисейдің басы, екі өзеннің қосылуы, Туваның астанасы Қызыл қаласына жақын жерде орналасқан. Және ол солтүстікке қарай бірнеше мың шақырым жерде ағып, Қара теңізге құяды да, оның атымен аталатын тұтас шығанақты құрайды.

Енисейде көптеген қалалар, бірнеше су электр станциялары және бірқатар су қоймалары бар. Сондай-ақ Енисейдің жағасында Ресейдегі ең әдемі қорықтардың бірнешеуі бар - мысалы, Красноярск «Бағандары» және Саяно-Шушенск қорығы.

4. Еділ – 3531 км

Еуропадағы ең ұзын өзен, сөзсіз, «ана» атағына лайық. Ежелгі уақыттан бері оның жағалауында славяндар мен кейінірек Ресейдің құрамына кіретін халықтар қоныстанды. Еділ туралы алғаш рет ежелгі географ Геродот өзінің жазбаларында атап өткен. Орта ғасырлар мен жаңа заманда елдің солтүстігін оңтүстікпен байланыстыратын сауда жолы қызметін атқарса, Кеңес өкіметі орнағаннан кейін индустрияландыру жылдарында Еділ бойындағы су электр станциялары жас халықтың өнеркәсіптік кәсіпорындарын қамтамасыз етті. электрмен қамтамасыз ету.

Еділ Валдай төбелерінен ағатын қарапайым, ерекше бұлақтан басталып, ені 170 км-ден асатын атыраумен аяқталады.

3. Обь – 3650 км

Ресейдегі үшінші ең ұзын өзен - Обь. Ең ұзын өзен Ертіспен бірге есептесек, біріншісі болар еді. Сонда оның ұзындығы әсерлі 5410 км болар еді. Обь бассейні Ресейдегі ең үлкен - оның жалпы ауданы 2990 мың км2.

Көлемі мен толық ағынына қарамастан (жоғары су кезінде Обь ені 30 км-ге дейін асып кетуі мүмкін), Об жылдың көп уақытын мұз астында өткізеді. Өзеннің бүкіл ұзындығы бойынша көптеген қалалар, соның ішінде Новосибирск сияқты ірі қалалар бар. Обь Қара теңіздегі өз атымен аталған шығанаққа құяды.

2. Ертіс – 4248 км

Егер Сібірдің дамуы басқа жолмен кетсе, Ертіс рейтингте бірінші орында болар еді. Бірақ бұл солай болды, әрі Ертіс әлдеқайда ұзағырақ Обь өзенінің бір саласы болып саналады және олар бірге әлемдегі ең ұзын өзендердің тізімінде 6-шы орынды алады.

Ертіс Қытайдан бастау алады, онда қытайлар өз қажеттіліктері үшін ағынның үштен бір бөлігін алады, одан кейін Қазақстан аумағы арқылы ағып өтеді, өзеннің үлкендігі сонша, оны кемелер жүзе алады.

Ертіс Қазақстанның өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы кәсіпорындарын тамақтандырып, ел астанасы Астананы сумен қамтамасыз етеді. Ресей аумағында өзен де демалудың қажеті жоқ - онда көптеген қалалар мен бірнеше электр станциялары бар.

1. Ресейдегі ең ұзын өзен – Лена (4400 км)

Якут тілінде Лена есімі «үлкен өзен" Ресейдегі ең ұзын өзен Байкал жоталарынан Солтүстік Мұзды мұхитқа дейін 4400 км созылып, Лаптев теңізіне құяды. Ол қатал жағдайларда ағып жатыр - айналадағы жерлер мәңгі тоңмен байланысты. Сондықтан Ленада аз қалалар бар, олардың ең үлкені - Якутск.

Өзен жүздеген шақырымға созылған дерлік шөлді аймақтар арқылы ағып өтеді. Мәңгілік тоң жағдайында басқа өзендер сияқты, Лена толығымен дерлік еріген қар мен жаңбырмен «қоректенеді», сондықтан қыста оның су деңгейі төмен. Лена жылдың көп бөлігін қалың мұз қабатының астында өткізеді, тек қысқа 4-5 жылы айға ғана өзін босатады. Навигациялық кезең қысқа болғанымен, жүктер Лена бойымен рафтет, круиздер орын алады, адамдар қайықпен жүзеді, өзен саяхаттарына барады және көрікті жерлерге барады. Ең танымалдарының бірі - Шишкин жартастары, онда ежелгі адамдардың жұмысы бүгінгі күнге дейін сақталған.

Ресейдегі ең үлкен өзендердің тізімі

Кестеде ұзындығы кемінде 1000 км болатын 75 өзен көрсетілген.